در دنیای ورزشهای با عملکرد بالا و ورزشهای قدرتی، پانل خون پزشکی استاندارد اغلب تصویری گیجکننده—و گاهی نگرانکننده—ارائه میدهد. برای بسیاری از بدنسازان و پاورلیفترها، یک چکاپ روتین، نتیجه "علامتگذاری شده" برای کراتینین، یک نشانگر اصلی مورد استفاده برای ارزیابی سلامت کلیه را نشان میدهد. در حالی که یک فرد کمتحرک با این اعداد ممکن است با مرحله 2 یا 3 بیماری مزمن کلیوی (CKD) تشخیص داده شود، برای ورزشکار نخبه، واقعیت اغلب بسیار پیچیدهتر است.
این شکاف تشخیصی به عنوان "پارادوکس کراتینین" شناخته میشود. این موضوع، محدودیت قابل توجهی را در پزشکی ورزشی مدرن برجسته میکند: تکیه بر محدودههای مرجع برگرفته از جمعیتهای عمومی، اغلب کمتحرک، برای ارزیابی افرادی با پروفایلهای فیزیولوژیکی شدید.
بیوشیمی نشانگر
برای درک اینکه چرا ورزشکاران اغلب نتایج مثبت کاذب برای اختلال عملکرد کلیه را نشان میدهند، باید به منبع خود نشانگر نگاه کرد. کراتینین یک محصول جانبی متابولیک کراتین فسفات است، ترکیبی که برای تولید سریع انرژی در عضله اسکلتی حیاتی است.
هر روز، تقریباً 1% تا 2% از کل ذخیره کراتین بدن به طور غیرآنزیمی به کراتینین تبدیل شده و وارد جریان خون میشود. از آنجا که این تبدیل با سرعت نسبتاً ثابتی اتفاق میافتد، به عنوان یک پروکسی قابل اعتماد برای سرعت فیلتراسیون گلومرولی (GFR)—سرعتی که کلیهها مواد زائد را فیلتر میکنند—عمل میکند.
با این حال، حجم کراتینین تولید شده مستقیماً متناسب با کل توده عضلانی اسکلتی است. یک ورزشکار قدرتی 110 کیلوگرمی دارای یک "کارخانه متابولیک" بسیار بزرگتر از یک کارمند اداری کمتحرک 70 کیلوگرمی است. در نتیجه، کراتینین خون پایه ورزشکار به طور طبیعی در حد بالای محدوده "نرمال" (به طور معمول 0.7 تا 1.3 mg/dL) قرار میگیرد یا حتی از آن فراتر میرود (رسیدن به 1.5 تا 1.8 mg/dL) بدون هیچ گونه کاهش واقعی در عملکرد کلیه.
تاثیرات افزایشدهندههای عملکرد
هنگامی که داروهای افزایشدهنده عملکرد (PEDs)، به ویژه استروئیدهای آنابولیک-آندروژنیک (AAS)، وارد میشوند، تصویر تشخیصی حتی بیشتر تحریف میشود. استروئیدها باعث هیپرتروفی سریع عضلات میشوند که بیشتر سطح کراتینین پایه را افزایش میدهد.
علاوه بر این، بسیاری از ورزشکارانی که از این مواد استفاده میکنند، از رژیمهای غذایی پر پروتئین پیروی میکنند و از مکملهای کراتین مونوهیدرات استفاده میکنند.
-
مصرف زیاد پروتئین: "ذخیره عملکردی کلیوی" را افزایش میدهد و میتواند باعث هایپرفیلتراسیون موقت شود.
-
مکمل کراتین: به طور مستقیم استخر سوبسترا را افزایش میدهد و منجر به افزایش ناگهانی کراتینین میشود که هیچ ارتباطی با آسیب اندام ندارد.
با این حال، نگرانی "عمیق" برای پزشکان این است که استروئیدها میتوانند به طور قانونی نفروتوکسیک باشند. استفاده مزمن با گلومرولواسکلروز کانونی سگمنتال (FSGS)—شرایطی که در آن واحدهای فیلتر کننده کلیه دچار اسکار میشوند—و فشار خون بدخیم مرتبط است. چالش برای پزشکان ورزشی تشخیص بین "کراتینین بالا ناشی از عضله" و "کراتینین بالا ناشی از آسیب" است.
شکست معادلات استاندارد eGFR
اکثر آزمایشگاهها GFR را مستقیماً اندازهگیری نمیکنند. آنها آن را با استفاده از فرمولهایی مانند CKD-EPI یا MDRD تخمین میزنند (eGFR). این معادلات شامل متغیرهایی برای سن و جنسیت هستند اما به ندرت ترکیب بدن را در نظر میگیرند. در یک فرد با عضلات سنگین، این فرمولها تقریباً به طور جهانی عملکرد کلیه را دست کم میگیرند و به طور بالقوه منجر به مداخلات پزشکی غیرضروری یا استرس روانی برای ورزشکار میشوند.
حرکت به سمت استاندارد طلایی: سیستاتین C
برای دور زدن "سوگیری توده عضلانی"، پزشکی ورزشی مدرن به سمت استفاده از سیستاتین C در حال تغییر است. برخلاف کراتینین، سیستاتین C پروتئینی است که توسط تمام سلولهای هستهدار بدن با سرعت ثابت تولید میشود.
| ویژگی | کراتینین | سیستاتین C |
| منبع | کاتابولیسم عضلانی | تمام سلولهای هستهدار |
| تحت تاثیر رژیم غذایی؟ | بله (پروتئین بالا/کراتین) | خیر |
| تحت تاثیر عضله؟ | بله (مستقیماً متناسب) | حداقل تا هیچ |
| حساسیت | پایین در مراحل اولیه آسیب | بالا؛ کاهش اولیه GFR را تشخیص میدهد |
برای هر ورزشکاری با توده عضلانی قابل توجه، یک eGFR مبتنی بر سیستاتین C یک نمای "تمیز" از سلامت کلیه ارائه میدهد، عاری از نویز ناشی از تمرینات و فیزیک بدنی آنها. اگر کراتینین بالا باشد اما سیستاتین C در محدوده باشد، ورزشکار میتواند به طور منطقی مطمئن باشد که کلیههایش به طور موثر از پس بار متابولیک بر میآیند.
نتیجهگیری و توصیهها
تست کراتینین استاندارد ابزاری ابتدایی در دنیای ورزشهای دقیق است. برای کسانی که مرزهای فیزیولوژی انسان را جابجا میکنند، نظارت بر سلامت باید به همان اندازه پیچیده باشد.
-
ایجاد یک خط پایه: ورزشکاران باید در طول یک فاز "cruise" یا deload آزمایش خون انجام دهند تا سطوح استراحت خود را ببینند.
-
درخواست سیستاتین C: اگر قرائت کراتینین به طور مداوم بالا باشد، از سیستاتین C برای تأیید اینکه آیا این محصول حجم عضلانی است یا نشانهای از استرس واقعی است، استفاده کنید.
-
نظارت بر فشار خون: آسیب کلیه در ورزشکاران اغلب نتیجه ثانویه فشار خون بالا است. حفظ قرائت نزدیک به 120/80 mmHg احتمالاً برای سلامت کلیوی طولانی مدت مهمتر از هر نشانگر خونی واحد است.