T3 (Liothyronine)

لیوتیرونین، که معمولاً با نام T3 شناخته می‌شود، فرم سنتتیک هورمون تیروئیدی تری یدوتیرونین است. این دارو با نام‌های تجاری مانند سایتومل و تریواستات به فروش می‌رسد. T3 فعال‌تر و قوی‌تر از دو هورمون اصلی تیروئید، T3 و T4 (تیروکسین) است. در حالی که غده تیروئید بدن به طور طبیعی هر دو را تولید می‌کند، T4 فراوان‌تر است و به عنوان مخزنی عمل می‌کند که در صورت نیاز به T3 تبدیل می‌شود. لیوتیرونین جایگزینی مستقیم برای هورمون فعال T3 است.

عوارض جانبی و مزایا

مزایا:

• درمان هیپوتیروئیدیسم: T3 برای درمان هیپوتیروئیدیسم، وضعیتی که در آن غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند، استفاده می‌شود. این دارو به بازگرداندن عملکرد طبیعی تیروئید، تنظیم متابولیسم، سطح انرژی و دمای بدن کمک می‌کند.

• اثر سریع‌تر: در مقایسه با T4 (لووتیروکسین)، لیوتیرونین اثر سریع‌تری دارد که می‌تواند در برخی شرایط پزشکی، مانند درمان کما میکسدما، مفید باشد.

• پتانسیل برای مدیریت علائم: در برخی موارد، بیماران مبتلا به هیپوتیروئیدیسم که علیرغم مصرف لووتیروکسین (T4) علائم مداوم دارند، ممکن است از افزودن T3 به رژیم درمانی خود بهره‌مند شوند.

عوارض جانبی:

عوارض جانبی اغلب نشانه‌ای از دوز بیش از حد هستند و مشابه علائم تیروئید پرکار (هیپرتیروئیدیسم) هستند. این عوارض می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• عوارض جانبی شایع: افزایش ضربان قلب (تپش قلب)، عصبی بودن، اضطراب، لرزش، سردرد، تعریق بیش از حد و بی‌خوابی.

• عوارض جانبی کمتر شایع/شدید: درد قفسه سینه، تنگی نفس، واکنش‌های آلرژیک شدید (تورم صورت، لب‌ها، زبان) و کاهش وزن شدید.

• عوارض بلندمدت: استفاده طولانی مدت از دوزهای بالا می‌تواند به طور بالقوه منجر به کاهش تراکم مواد معدنی استخوان و افزایش خطر پوکی استخوان شود.

مزایا و معایب

مزایا:

• اثر سریع: به سرعت عمل می‌کند که این یک مزیت عمده در درمان برخی شرایط حاد است.

• مستقیماً قابل استفاده: بدن نیازی به تبدیل آن ندارد، بنابراین برای افرادی که تبدیل T4 به T3 در آن‌ها مختل است، مؤثر است.

• در دسترس بودن ژنریک: در نسخه ژنریک مقرون به صرفه‌تر در دسترس است.

معایب:

• نیمه عمر کوتاه: T3 نیمه عمر کوتاهی دارد که می‌تواند منجر به نوسان سطح هورمون و نیاز به چندین دوز روزانه برای حفظ سطوح پایدار شود.

• خطر علائم هیپرتیروئیدیسم: به دلیل قدرت و نیمه عمر کوتاه آن، اگر دوز به دقت کنترل نشود، خطر بیشتری برای تجربه علائم هیپرتیروئیدیسم وجود دارد.

• مشکل در تعیین دوز: تعیین دوز نیاز به نظارت دقیق و تنظیمات مکرر، به ویژه در مراحل اولیه درمان، دارد.

• خطر قلبی عروقی: می‌تواند ضربان قلب و بار قلبی را افزایش دهد و برای افرادی که دارای بیماری‌های قلبی از قبل موجود هستند، خطرناک است.

دوز و فراوانی

دوز بسیار فردی است و به شرایط خاص تحت درمان، سن، وزن و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. پیروی از دستورالعمل‌های پزشک بسیار مهم است.

• هیپوتیروئیدیسم: دوز اولیه معمول برای بزرگسالان 25 میکروگرم یک بار در روز است که می‌تواند هر 1-2 هفته 25 میکروگرم افزایش یابد. دوز معمول نگهداری 25-75 میکروگرم در روز است.

• شرایط دیگر: دوز برای شرایطی مانند میکسدما یا گواتر ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال، کما میکسدما نیاز به تزریق داخل وریدی T3 دارد.

• فراوانی: به دلیل نیمه عمر کوتاه آن، T3 اغلب یک بار در روز مصرف می‌شود، اما برخی از پزشکان ممکن است توصیه کنند که دوز را تقسیم کنند تا سطوح پایدارتری در طول روز حفظ شود.

نیمه عمر و زمان تشخیص

• نیمه عمر: نیمه عمر بیولوژیکی لیوتیرونین تقریباً 2.5 روز است. با این حال، برخی مطالعات نیمه عمر کوتاه‌تر حدود 22-24 ساعت را نشان می‌دهند. شروع سریع عمل و دفع می‌تواند منجر به نوسانات قابل توجهی در سطوح سرمی T3 شود.

• زمان تشخیص: از آنجایی که این یک هورمون طبیعی است، ممکن است تشخیص آن از T3 درون‌زا دشوار باشد. زمان تشخیص در آزمایش‌های دارویی به روش آزمایش خاص بستگی دارد، اما به دلیل نیمه عمر کوتاه و متابولیسم سریع آن، احتمالاً ظرف چند روز تا یک هفته پس از آخرین دوز از سیستم خارج می‌شود.

اثرات استروژنیک، پروژسترونی و پرولاکتین

• اثرات استروئیدوژنیک و پروژسترونی: T3 یک هورمون استروئیدی نیست. این یک هورمون تیروئیدی است که مشتق از اسید آمینه است. این هورمون اثرات استروئیدوژنیک یا پروژسترونی مستقیم ندارد. با این حال، هورمون‌های تیروئید می‌توانند بر متابولیسم و پاکسازی هورمون‌های دیگر، از جمله هورمون‌های جنسی، تأثیر بگذارند که می‌تواند به طور غیرمستقیم بر سطوح آن‌ها تأثیر بگذارد.

• اثرات پرولاکتین: هورمون‌های تیروئید، از جمله T3، رابطه پیچیده‌ای با پرولاکتین دارند. در حالی که هورمون آزادکننده تیروئید (TRH) از هیپوتالاموس هم تحریک کننده آزادسازی TSH و هم پرولاکتین است، T3 و T4 اثر بازخورد منفی بر هیپوفیز دارند و آزادسازی TSH را سرکوب می‌کنند. اثر بر پرولاکتین ظریف‌تر است. در بیماران هیپوتیروئیدی با سطوح بالای TRH، سطوح پرولاکتین ممکن است افزایش یابد. درمان با T3 در این بیماران می‌تواند به عادی شدن سطوح پرولاکتین کمک کند.