Pramipexole

پرامیپکسول دارویی است که در درجه اول برای درمان علائم بیماری پارکینسون و سندرم پای بی‌قرار (RLS) استفاده می‌شود. این دارو به گروهی از داروها به نام آگونیست‌های دوپامین تعلق دارد.

توضیح مفصل و نام‌های مختلف

چیست: پرامیپکسول با تقلید از اثرات دوپامین، یک انتقال‌دهنده عصبی که برای کنترل حرکت و تعادل ضروری است، بر سیستم عصبی اثر می‌گذارد. در بیماری‌هایی مانند پارکینسون، سلول‌های تولیدکننده دوپامین مغز آسیب می‌بینند که منجر به علائمی مانند لرزش، سفتی و کندی حرکت می‌شود. پرامیپکسول با جایگزینی دوپامین، به بهبود این علائم کمک می‌کند.

نام‌های مختلف:

• نام ژنریک: پرامیپکسول

• نام‌های تجاری: Mirapex, Mirapex ER (extended-release), Mirapexin, Pipexus

عوارض جانبی و مزایا

مزایا:

• بیماری پارکینسون: پرامیپکسول به کنترل علائم حرکتی بیماری پارکینسون مانند لرزش، سفتی و کندی حرکت کمک می‌کند. می‌تواند به تنهایی یا در ترکیب با سایر داروهای پارکینسون مانند لوودوپا استفاده شود. هنگامی که با لوودوپا استفاده می‌شود، ممکن است به کاهش دوز مورد نیاز لوودوپا کمک کند که می‌تواند خطر حرکات غیرارادی (دیسکینزی) را که می‌تواند با استفاده طولانی مدت از لوودوپا رخ دهد، کاهش دهد.

• سندرم پای بی‌قرار (RLS): برای افرادی که مبتلا به RLS هستند، پرامیپکسول به تسکین ناراحتی و میل شدید به حرکت دادن پاها، به‌خصوص در شب، کمک می‌کند.

عوارض جانبی: عوارض جانبی می‌توانند از شایع و خفیف تا شدیدتر متغیر باشند. عوارض جانبی شایع عبارتند از:

• تهوع و استفراغ

• سرگیجه و خواب‌آلودگی

• یبوست

• بی‌خوابی یا خواب‌های غیرمعمول

• سردرد

• خشکی دهان

عوارض جانبی جدی‌تر نیز ممکن است رخ دهد و در صورت بروز آن‌ها، مراجعه به پزشک ضروری است. این موارد عبارتند از:

• خواب ناگهانی: این می‌تواند بدون هشدار، حتی در حین انجام فعالیت‌های روزانه مانند رانندگی، رخ دهد.

• رفتارهای وسواسی: برخی افراد ممکن است به میل شدید و غیرقابل کنترل، مانند قمار، خرید، پرخوری یا افزایش میل جنسی، دچار شوند.

• توهم یا گیجی: دیدن یا شنیدن چیزهایی که واقعی نیستند، یا تجربه اضطراب و گیجی، به‌خصوص در افراد مسن.

• افت فشار خون ارتواستاتیک: افت ناگهانی فشار خون هنگام ایستادن، که می‌تواند باعث سرگیجه و غش شود.

• دیسکینزی: حرکات عضلانی غیرارادی و غیرقابل کنترل.

مزایا و معایب

مزایا:

• موثر: درمانی موثر برای علائم بیماری پارکینسون و RLS است.

• نسخه ژنریک با هزینه پایین‌تر: نسخه آزاد فوری به صورت ژنریک در دسترس است و مقرون به صرفه‌تر است.

• گزینه آزادسازی طولانی مدت: فرمولاسیون آزادسازی طولانی مدت امکان مصرف یک بار در روز را فراهم می‌کند که می‌تواند برای برخی از بیماران راحت‌تر باشد.

معایب:

• عوارض جانبی قابل توجه: پتانسیل عوارض جانبی جدی مانند حملات خواب ناگهانی، رفتارهای وسواسی و توهم می‌تواند یک اشکال عمده باشد.

• درمان نیست: علائم را کنترل می‌کند اما بیماری‌های زمینه‌ای را درمان نمی‌کند.

• تداخلات دارویی: می‌تواند با سایر داروها، به‌خصوص داروهایی که باعث خواب‌آلودگی می‌شوند یا بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارند، تداخل داشته باشد.

• عوارض ترک: قطع ناگهانی دارو می‌تواند باعث عوارض ترک شود، بنابراین باید تحت نظر پزشک به تدریج قطع شود.

دوز و فراوانی

دوز و فراوانی پرامیپکسول بسته به بیماری مورد درمان و فرمولاسیون (آزادسازی فوری در مقابل آزادسازی طولانی مدت) متفاوت است. همیشه با دوز کم شروع می‌شود و به تدریج افزایش می‌یابد تا موثرترین و قابل تحمل‌ترین سطح پیدا شود.

• بیماری پارکینسون (قرص‌های آزادسازی فوری): دوز شروع معمولاً 0.125 میلی‌گرم سه بار در روز است. سپس دوز به تدریج با فواصل 5-7 روز افزایش می‌یابد. دوز نگهداری معمولاً بین 1.5 تا 4.5 میلی‌گرم در روز است که به سه دوز تقسیم می‌شود.

• بیماری پارکینسون (قرص‌های آزادسازی طولانی مدت): دوز شروع معمولاً 0.375 میلی‌گرم یک بار در روز است. دوز هر 5-7 روز به تدریج افزایش می‌یابد. حداکثر دوز 4.5 میلی‌گرم در روز است.

• سندرم پای بی‌قرار (قرص‌های آزادسازی فوری): دوز شروع 0.125 میلی‌گرم یک بار در روز است که 2-3 ساعت قبل از خواب مصرف می‌شود. دوز ممکن است هر 4-7 روز تا حداکثر 0.5 میلی‌گرم یک بار در روز افزایش یابد.

نیمه عمر و زمان تشخیص

• نیمه عمر: نیمه عمر نهایی پرامیپکسول در افراد جوان و سالم تقریباً 8 ساعت و در افراد مسن حدود 12 ساعت است. این بدان معنی است که حدود 8 تا 12 ساعت طول می‌کشد تا نیمی از دارو از بدن دفع شود.

• زمان تشخیص: از آنجایی که دارو عمدتاً از طریق ادرار به صورت دارو بدون تغییر دفع می‌شود، زمان تشخیص آن نسبتاً کوتاه است. با این حال، تعداد مشخصی از روزها یا هفته‌ها برای تشخیص به طور گسترده منتشر نشده است، زیرا این ماده معمولاً در آزمایش‌های دارویی استاندارد مورد آزمایش قرار نمی‌گیرد. با توجه به نیمه عمر آن، احتمالاً ظرف چند روز از سیستم بدن فرد خارج می‌شود، اما این می‌تواند بر اساس عوامل فردی مانند سن، عملکرد کلیه و دوز متفاوت باشد.

اثرات استروژنی، پروژسترونی و پرولاکتین

پرامیپکسول یک استروئید نیست و هیچ اثر استروژنی یا پروژسترونی ندارد. مکانیسم اصلی اثر آن بر سیستم دوپامین است. آگونیست‌های دوپامین مانند پرامیپکسول به دلیل اثر قابل توجه بر پرولاکتین شناخته شده‌اند.

• اثرات پرولاکتین: پرامیپکسول یک آگونیست گیرنده دوپامین D2 و D3 قوی است. تحریک این گیرنده‌ها در غده هیپوفیز مستقیماً آزادسازی پرولاکتین را مهار می‌کند. بنابراین، پرامیپکسول سطح پرولاکتین را کاهش یا سرکوب می‌کند. این یک اثر شناخته شده و بالینی است، زیرا می‌تواند برای درمان بیماری‌های مرتبط با سطوح بالای پرولاکتین (هایپرپرولاکتینمی) استفاده شود.